Bieb
Opinie - door Björn Bonten. "En dat er scholen zullen gesticht worden, waarin de kinderen lezen…" zo luidde een wet uit 789, van Karel de Grote.
Volgens sommigen zowat de basis voor het onderwijs in Europa. Overigens werden die kinderen (jongens, in die tijd) ook geacht te schrijven, te bidden en te zingen, maar hier gaat het nu toch over lezen.
In 1200 jaar is het (lees)onderwijs gegroeid. We kunnen, sterker nog: moeten, allemaal naar school. Bidden is daarbij geen vast onderdeel meer, zingen is wegbezuinigd, schrijven is ondergesneeuwd, maar lezen leren we nog steeds. En toch telt Limburg een slordige 100.000 zogenaamde laaggeletterden, waarvan het merendeel in Nederland is geboren en dus Nederlands onderwijs gevolgd heeft. Mensen die niet volwaardig kunnen deelnemen aan onze maatschappij. Waarom? Nou, lezen leer je niet op school, zou ik willen zeggen. Ja, je leert wel hoe het moet, maar buiten school leer je pas wat het oplevert. Er zijn uiteenlopende meningen over leesvaardigheid, maar over één ding zijn we het, denk ik, allemaal wel eens: wie goed wil leren lezen, moet wel wat te lezen hebben. En als je er dan ook nog plezier aan wil beleven, moet er wat te kiezen zijn. Maar boeken en tijdschriften zijn duur. Gelukkig hebben we daar wat op gevonden: de bibliotheek. Daar kun je meer lenen dan je ooit kunt lezen. Er zijn mensen die je helpen met kiezen. Er wordt voorgelezen, er wordt geholpen, er wordt gepraat (het is allang niet meer stil in een bibliotheek, gelukkig maar). Problemen met iets digitaals? U kunt terecht in de bieb. Problemen met een aanvraag bij de gemeente? U kunt terecht in de bieb. Nieuwsgierig naar iets cultureels in stad of dorp? Behoefte aan een taalcafé? Een 50+ club? De plaatselijke uit-agenda? Een boek voor school? U kunt terecht in de bieb… daarom noemen we het een openbare bibliotheek; een publieke functie dus.
Maar sinds 2015 valt die functie in Sittard-Geleen onder groot "cultuurbedrijf" De Domijnen. Dat klonk destijds geweldig: "Een organisatie die verbindingen legt in stad en regio en bijdraagt aan het culturele profiel…" Ook het gemeentebestuur was vóór. Het leverde immers meer dan 5 ton op aan cultuurbezuinigingen. Ja, u leest het goed: De Domijnen is eigenlijk een bezuinigingsmaatregel. Daarmee werd dus ook bezuinigd op, jawel, de bibliotheek. Maar nu komt De Domijnen geld tekort. In 2024 zeven ton, en in 2025 nog eens ongeveer een miljoen. Dat kan natuurlijk niet bij een bedrijf. Dus moet er (weer) bezuinigd worden. Toen het laatst in de ronde met de wethouder werd besproken ging het vooral over programmering en samenwerking met PLT. Niemand had het over de bieb.
Een bibliotheek ís geen bedrijf. Het is een maatschappelijke basisbehoefte. Net als wegen, gezondheidszorg, brandweer… een maatschappij kan niet zonder. En een maatschappij kan ook niet zonder alles wat een bieb ons levert. Natuurlijk kost dat geld. Al was het maar om de medewerkers te betalen die ervoor zorgen dat onze bibliotheken al die functies ook echt kunnen leveren. Op die mensen kun je niet bezuinigen, want als je op hen bezuinigt, bezuinig je op de ontwikkeling van onze inwoners, jong én oud!
We kunnen toch geen mensen bij de bieb wegbezuinigen omdat een directeur en een raad van toezicht vergeten waren de lonen te indexeren of omdat de rekening van het theater in Heerlen hoger was dan verwacht?
De wet zegt dat de gemeente moet zorgen voor een volwaardige openbare bibliotheek. Volwaardig. Dus niet met een gebrek aan personeel dat door bezuinigingen nu al op het tandvlees loopt of straks helemaal weg- of uitvalt. Want een achterstand in ontwikkeling omdat we de bieb graag als bedrijf wilden zien? Dat is onvergeeflijk.
Past de bibliotheek wel in De Domijnen? Laat het cultuurbedrijf doen waar het goed in is. En geef de bibliotheken de lucht en ruimte die ze nodig hebben. Die we allemaal nodig hebben. Liefst voor iedereen gratis en voor niks. Want bezuinigen op de bieb kost altijd oneindig veel meer dan het oplevert.
